Wat is Waarderend Onderzoeken (Appreciative Inquiry)

Waarderend onderzoeken in het kort

Waarderend onderzoek pas je toe op een bedrijf of organisatie. Je kijkt dan naar de manier waarop de onderneming functioneert. De nadruk ligt bij deze methode op het niet blijven hangen in problemen en tekortkomingen, maar op het ontdekken en uitbouwen van wat al goed werkt.

Dit zijn de 5 basisprincipes van appreciative inquiry

Binnen de methode ‘appreciative inquiry’ bestaan vijf basisprincipes. Die geven je een nog beter beeld van de filosofie achter de methode.

1. Het sociaal constructionistische principe

Dit principe houdt in dat je zelf de wereld om je heen creëert, dan wel in samenspraak en in samenwerking met anderen. Er bestaat dus niet zoiets als een ‘objectieve’ werkelijkheid.

2. Het poëtisch principe

Dit principe houdt in dat er in een onderneming veel verschillende meningen kunnen bestaan over een bepaalde situatie. Een situatie is dus voor meer interpretaties vatbaar. Sterker nog, over de interpretaties zelf hebben mensen ook meningen. Er ontstaan zo nog meer interpretaties.

3. Het simultaniteitsprincipe

Dit principe gaat uit van het idee dat vragen stellen de eerste stap is naar verandering. Want als je vragen stelt en dus onderzoekt, kom je erachter wat werkt en wat niet werkt in de onderneming.

4. Het anticiperend principe

Dit principe stoelt op de gedachte dat je een bepaald beeld van de (gewenste) toekomst hebt. Je hebt meestal ook invloed op hoe zaken in de toekomst gaan verlopen. Het beeld dat je hebt, spoort aan tot verandering.

5. Het positiviteitsprincipe

Dit is (wederom) de kern van waarderend onderzoek. Je kiest ervoor om aandacht te geven aan dat wat je echt wilt. Dit betekent echter niet dat je problemen negeert. Je neemt ze serieus en je probeert ze op een andere manier aan te pakken. Hiervoor is een optimistische kijk op de uitkomst nodig.

Hoe werkt waarderend onderzoek? Maak kennis met de 6-V cyclus

Je gaat aan de slag met waarderend onderzoek. Top! Maar welke stappen zet je concreet? Die staan in de 6-V cyclus (ofwel ‘het waarderend actie-onderzoek’). We lichten deze stappen ook meteen toe met een concreet voorbeeld.

Stap 1. Verkennen

Je start met het verkennen van een centraal thema. Dit thema kan zijn: ‘betere communicatie op de werkvloer’. Je noemt dit ook letterlijk zo, in positieve bewoordingen. Je noemt je thema dus niet: ‘slechte communicatie op de werkvloer.’
In deze fase maak je ook afspraken met medewerkers uit alle relevante lagen uit het bedrijf of de organisatie. Wie gaat zich inzetten voor de beoogde verbetering? Wie heeft hier tijd voor? Wie heeft hier energie voor?

Stap 2. Vertellen

De betrokken medewerkers vertellen over hun ervaringen met het thema. Hoe beleven zij momenteel de communicatie op de werkvloer? Uit deze verhalen ‘filter’ je de succesmomenten uit het verleden. Wat werkte bijvoorbeeld wél in de communicatie en waar kwam dat door?

Stap 3. Verbeelden

De medewerkers delen nu hun beelden van de gewenste toekomst. Wat vinden zij een ideale situatie als het gaat om communicatie op de werkvloer?

Stap 4. Vormgeven

De medewerkers vragen zich af waar de kansen en mogelijkheden liggen om tot het ideale scenario te komen. Belangrijke vragen zijn dan: wie hebben we nodig? Welke middelen zijn al aanwezig? Welke methoden kunnen we nog toepassen?

Stap 5. Verwezenlijken

De medewerkers zetten nu concrete, eerste stappen. Dit hoeven geen grote stappen te zijn, als het maar tot beweging leidt. Uit deze eerste stappen ontstaan vaak nieuwe en betere inzichten.

Stap 6. Verantwoorden

Tot slot denken je medewerkers na over deze vraag: hebben we antwoorden gevonden op de beginvraag (het hoofdthema van het onderzoek)? En hoe heeft deze cyclus eraan bijgedragen? Uit de bevindingen ‘filter’ je alles wat van waarde is geweest om tot oplossingen voor een betere communicatie op de werkvloer te komen.

Wat is het doel van waarderend onderzoek?

Het doel van waarderend onderzoek is dat er bij alle betrokken medewerkers een gedeeld begrip en een gedeelde visie ontstaat op een probleem. Dit maakt het eenvoudiger om oplossingen te bedenken. Maar er zijn ook andere voordelen aan waarderend onderzoek gekoppeld:

1. Je betrekt zo veel mogelijk relevante medewerkers in het proces. Je werkt dan zowel aan samenwerking als aan inclusiviteit en dit zijn belangrijke voorwaarden voor het succes van een bedrijf of organisatie.
2. Je legt de focus op de sterke punten van het bedrijf of de organisatie. Sterke punten kunnen zijn: talenten, vaardigheden, denkwijzen of werkwijzen van medewerkers. Het gevolg is dat er algemeen begrip ontstaat voor het ‘kunnen’ van een individu of team.