Wat is Groepsdynamiek op het Werk en hoe verbeter je die?

Wat betekent ‘groepsdynamiek’ precies?

Groepsdynamiek (of: groepsdynamica) gaat over hoe medewerkers met elkaar omgaan en hoe ze elkaar beïnvloeden als ze samen in een team zitten. Bij drie of meer mensen spreek je van een groep (specifiek: een team in een bedrijf of organisatie).

Hoe ontstaat groepsdynamica?

De groepsdynamiek ontstaat door de rollen die teamleden aannemen. Er ontstaan dan vanzelf allerlei soorten interacties.

1. Interacties kunnen positief of negatief zijn. Ze worden namelijk bepaald door de gedachten en gevoelens van een werknemer. Deze werknemer heeft ook een bepaalde manier van communiceren met anderen. Er ontstaan zo ook allerlei soorten (onderlinge) relaties.
2. Positieve of negatieve relaties zorgen respectievelijk voor een positieve of negatieve groepsdynamiek.

Wat doen een positieve of negatieve groepsdynamiek?

• Een positieve groepsdynamiek zorgt voor de juiste motivatie en de juiste mate van productiviteit om doelen te behalen.
• Een negatieve groepsdynamiek zorgt juist voor het tegenovergestelde.

Als leidinggevende moet je groepsdynamieken dus leren herkennen. Je moet ook (op tijd) ingrijpen als de groepsdynamiek in gevaar komt.

Hoe ontstaat een groep? Bekijk de 5 fasen

Bruce Wayne Tuckman, een psychologisch onderzoeker, onderzocht groepsdynamiek in de jaren zestig van de vorige eeuw. Volgens hem ontwikkelt een team zich in vijf fasen, namelijk:

Fase 1. Forming (oriëntatiefase)

Het is duidelijk wie aan het team gaat deelnemen. De rollen zijn alleen nog niet verdeeld en er bestaat nog geen groepsgevoel. Er is ook nog behoefte aan een leider en aan een duidelijke koers. Het gaat hier dus nog om een verkennende fase.

Fase 2. Storming (machtsfase)

De medewerkers proberen hun positie in het team in te nemen. Dit kan voor conflicten zorgen als de ideeën hierover uiteenlopen. Als leidinggevende moet je hierop al gaan sturen.

Fase 3. Norming (normeringsfase)

In het team worden impliciete of expliciete regels en normen bepaald over de doelen, rollen en werkzaamheden. Iedereen neemt zijn positie definitief in en er ontstaat een groepsidentiteit.

Fase 4. Performing (prestatiefase)

De vorming van het team is rond. De medewerkers werken nu samen aan een doel of aan doelen. Ook weet iedereen hoe eventuele conflicten kunnen worden opgelost. Tenminste, alleen als de vorige fasen goed zijn verlopen.

Fase 5. Adjourning (afscheidsfase)

De samenstelling van het team wisselt of het team houdt op te bestaan omdat het doel is bereikt. In het eerste geval beginnen de fasen opnieuw.

Hoe zorg je voor positieve groepsdynamiek?

Een positieve groepsdynamiek is het resultaat van verschillende positieve elementen, namelijk:

Inclusie

‘Inclusie’ houdt in dat je alle medewerkers gelijk behandelt. Je medewerkers behandelen elkaar ook als gelijken.

Respectvolle samenwerking

Iedereen houdt rekening met elkaar tijdens de werkzaamheden.

Sterk (onderling) vertrouwen

Een sterk vertrouwen tussen teamleden en leidinggevenden onderling zorgt voor een stabiele teambasis.

Duidelijke doelstelling en rollenverdeling

Hoe duidelijker je bent over de doelen en de invulling van de rollen, hoe minder misverstanden en conflicten ontstaan over de werkzaamheden.

Open communicatie binnen het bedrijf

Problemen op de werkvloer moet je bespreekbaar maken. Anders weet je niet hoe je die kunt oplossen. Wees je er altijd van bewust dat te lang spelende conflicten een team kunnen ‘slopen’.

Erkenning en beloning

Je teamleden spannen zich elke dag in om tot de beste resultaten te komen. Het erkennen en belonen van individuele prestaties en teamprestaties zorgt ervoor dat medewerkers een volgende keer óók goed willen presteren.

Teambuildinguitjes

Teamleden die elkaar goed kennen, vertrouwen elkaar sneller. Ze zijn ook eerder geneigd om met elkaar te willen samenwerken. Met teambuildinguitjes werk je dit positieve proces in de hand.

Wat zijn oorzaken van een negatieve groepsdynamiek?

Een negatieve groepsdynamiek leidt vaak tot een slechte sfeer binnen een team. In het ergste geval daalt de productiviteit, mislukt het project en lopen medewerkers zelfs weg. Hoe ontstaat een negatieve groepsdynamiek? Er zijn veel verschillende oorzaken, maar let vooral op als je dit soort ontwikkelingen tegenkomt:

Zwak of slecht leiderschap

Een zwakke of slechte leider speelt conflicten in de hand. Sommige medewerkers zijn dan namelijk geneigd om zelf de leidersrol op zich te nemen, ook al hebben ze daar de kennis en de ervaring niet voor. Dit kan slecht vallen bij andere teamleden.

Angst voor kritiek

Als een medewerker te zwaar of te overdreven kritiek krijgt, van een leider of van een andere medewerker, dan durft deze medewerker zich misschien ook niet meer uit te spreken. Hij of zij onderdrukt zo de eigen persoonlijke bijdrage. Dit is moordend voor de spontaniteit en dus ook voor de creativiteit en de productiviteit van het hele team.

Te hoge werkdruk en afschuiven van werk

Door een te grote hoeveelheid aan werk, loop je het risico dat een medewerker het werk op een gegeven moment niet meer aankan en het team verlaat. Ook kun je te maken krijgen met teamleden die hun werkzaamheden, en dus ook hun verantwoordelijkheden, op anderen afschuiven.

Van meningsverschil tot pestgedrag

Elke medewerker kan een andere kijk hebben op iets of een andere beleving hebben van een situatie. Hierdoor kunnen conflicten ontstaan in zowel de persoonlijke als de zakelijke sfeer. Natuurlijk mag een meningsverschil voorkomen: soms is dat zelfs gezond. Maar je mag het nooit uit de hand laten lopen. Pestgedrag, bijvoorbeeld, is iets dat je absoluut niet moet tolereren.

Gebrek aan erkenning voor het werk

Teamleden moeten het gevoel hebben dat hun werk loont. Zonder erkenning van of beloning voor hun werk wordt hun motivatie een stuk lager. Het helpt ook niet als je de ene medewerker erkent of beloont en de andere niet, terwijl die tweede misschien dezelfde prestaties heeft geleverd. Je werkt zo zelfs jaloezie in de hand en dat heeft een nadelige invloed op de groepssfeer.

Hoe kun je de groepsdynamiek verbeteren? 5 tips

Omgaan met negatieve groepsdynamiek is nodig als je een goede sfeer in het team wilt behouden én belangrijke
doelen wilt behalen. Maar hoe voorkom je conflicten? Hier zijn vijf tips.

1. Zorg voor een duidelijke rolverdeling en verantwoordelijkheden

Teamleden moeten een helder beeld hebben van waar hun rollen en verantwoordelijkheden beginnen en eindigen. Baken die dan ook goed af, zodat er geen misverstanden ontstaan over de werkzaamheden. Het beste is om alle afspraken op schrift te zetten en het document te delen met alle teamleden.

2. Versterk het (onderlinge) vertrouwen en het gevoel van inclusie

Een sterk vertrouwen tussen teamleden werkt direct positief door op de resultaten. Versterk het vertrouwen door (regelmatig) teambuildingactiviteiten te organiseren. Zo leren je medewerkers elkaar beter kennen. De kans dat het team iemand buitensluit, wordt dan ook kleiner.

3. Maak en houd problemen bespreekbaar

Open communicatie is ontzettend belangrijk als je problemen aan het licht wilt brengen en oplossen. Waar het hier dan vooral om gaat, is dat je medewerkers open en eerlijk over eventuele problemen in het team durven te praten. De basis hiervoor is (onderling) vertrouwen en daar werk je, als het goed is, al in tip 2 aan. Belangrijk is ook dat je een medewerker altijd serieus neemt.

4. Moedig medewerkers aan om zelf negatief gedrag op te lossen

Merk je dat een medewerker de groep negatief beïnvloedt? Grijp dan meteen in. Doe dit door de medewerker constructieve feedback te geven op zijn of haar gedrag. Spoor de medewerker ook aan om zelf oplossingen te bedenken om bepaald gedrag te veranderen. Pas hiervoor, bijvoorbeeld, motiverende gespreksvoering (MVG) toe.

5. Waardeer je teamleden

Goede prestaties moet je zeker erkennen en/of belonen. Dit is goed voor de motivatie en het zelfvertrouwen van je teamleden. Een erkenning kan een (openbaar) bedankje zijn of een compliment.

Een beloning kan geldelijk zijn, zoals een bonus of een salarisverhoging. Je kunt medewerkers ook belonen met gratis producten of diensten. Of je organiseert een leuk bedrijfsuitje om samen de resultaten te vieren.