Zelfreflectie: wat het betekent en hoe je eraan werkt

Wat is zelfreflectie?

Zelfreflectie is eigenlijk zelfonderzoek. Je denkt dan bewust na over je gevoelens, gedachten, keuzes, handelingen en ervaringen. Door goed over deze zaken na te denken, kun je jezelf verbeteren.

Waarom is zelfreflectie belangrijk op de werkvloer?

Zelfreflectie vergroot je zelfkennis en dat bevordert je persoonlijke en professionele groei. Je wordt je bewust van waarom je iets doet of zegt. Misschien handel je vaak vanuit emotie en belemmert dit je werk of je contact met collega’s. Door op jouw bijdragen in bepaalde situaties te reflecteren, kun je belangrijke lessen leren en verbeteringen doorvoeren.

Wat zijn de voordelen van zelfreflectie?

1. Je wordt je bewuster van je wensen en je drijfveren.
2. Je wordt je bewuster van je emoties, gedachten en handelingen.
3. Je wordt je bewuster van je sterke en zwakke punten.
4. Je komt tot nieuwe inzichten. Die kunnen tot verbeteringen leiden.
5. Je wordt je ook bewuster van de bijdragen van anderen.

Zelfreflectie ontwikkelen: welke eigenschappen heb je nodig?

Zelfreflectie leer je door veel te oefenen. Deze eigenschappen helpen daarbij.

Analytisch vermogen
Je kunt goed verbanden leggen. Wat heb je precies gezegd of gedaan en welk resultaat kwam daaruit voort? En wat voor resultaat kun je verwachten als je het anders doet?

Kritisch denken
Kritisch denken betekent niet dat je kritiek op jezelf hebt. Waar het wel om gaat, is dat je eerlijk naar jezelf kunt kijken. Kloppen je aannames en overtuigingen wel? Welke van jouw gedachten, reacties of handelingen vind je zelf niet acceptabel en waarom?

Openstaan voor feedback
Soms heb je ook feedback van anderen nodig om een eerlijk en duidelijk beeld te krijgen van je bijdragen. Sta open voor de feedbackpunten, want die bieden je nieuwe inzichten en leerkansen.

Probleemoplossend vermogen
Je reflecteert op jezelf, omdat je verbeteringen wilt doorvoeren. Een probleemoplossend vermogen stelt je zelfs in staat om actief naar oplossingen te zoeken.

Besluitvaardigheid
Besluitvaardigheid ontwikkel je vaak door zelfreflectie, maar je hebt het ook nodig om zelfreflectie te beoefenen. Je bent besluitvaardig als je de informatie uit je zelfreflectie gebruikt om sneller betere beslissingen te nemen.

Initiatief
Je neemt zelf het initiatief om verbeteringen door te voeren. Zo groeit ook je zelfvertrouwen. En met meer zelfvertrouwen zorg je voor een nog sterkere basis om (door) te groeien.

Verantwoordelijkheid nemen
Je legt de schuld niet zomaar bij anderen neer als er iets mis gaat. Je kijkt naar je eigen bijdrage(n) in een situatie en je neemt hiervoor de verantwoordelijkheid.

Wat zijn voorbeeldsituaties voor zelfreflectie?

Voorbeeld 1
Je hebt een fout gemaakt in je werk. Je kijkt goed naar wat de fout heeft veroorzaakt. Waar was die keuze of handeling op gebaseerd? Hoe ga je het de volgende keer anders doen?

Voorbeeld 2
Je hebt een conflict met een collega. Je denkt na over wat je hebt gezegd of gedaan en waarom. Hierna zoek je naar manieren om een volgende keer constructiever te reageren.

Voorbeeld 3
Je hebt de leiding over een team. Je denkt na over hoe je leiding geeft en hoe je communiceert. Je zoekt hierna naar oplossingen om je team (beter) te ondersteunen.

Ontdek de STARR-methode voor zelfreflectie

Wil je actief werken aan zelfreflectie? De STARR-methode is hiervoor heel geschikt. STARR staat voor deze stappen:

1. Situatie: beschrijf een concrete situatie. Waar en wanneer speelde die zich af en wie was erbij?
2. Taak: beschrijf je taak of rol in de situatie. Wat werd er van je verwacht?
3. Actie: beschrijf de acties die je hebt ondernomen in de situatie. Wat wilde je bereiken?
4. Resultaat: beschrijf het resultaat of de resultaten van je actie(s). Ben je hier tevreden over?
5. Reflectie: beschrijf hoe je terugkijkt op de situatie. Wat zou je de volgende keer anders doen?

Belangrijk: stel jezelf open vragen

Als je op jezelf reflecteert, heb je vragen nodig die een breed perspectief op een situatie toelaten. Open vragen zijn hiervoor het meest geschikt.

Wat zijn open vragen?

Open vragen zijn vragen die aanzetten tot een diepere analyse. Hier zijn een paar voorbeelden:

• Hoe heb ik gereageerd op de kritiek van [noem_persoon]? En waarom reageerde ik zo?
• Waarom heb ik [noem_actie] uitgevoerd, terwijl [naam_leidinggevende] iets anders vroeg?
• Welke uitdagingen kwam ik tegen toen ik [noem_actie] uitvoerde? Wat heb ik gedaan om deze uitdagingen aan te pakken?

Wat zijn gesloten vragen?

Gesloten vragen zijn minder geschikt voor zelfreflectie. Een voorbeeld van een gesloten vraag is: ben ik op maandag om 8 uur ’s ochtends begonnen? Misschien is het antwoord wel informatief, maar het zet niet aan tot dieper nadenken.

5 extra tips voor zelfreflectie

Hoe verbeter je je vermogen tot zelfreflectie? Deze vijf extra tips helpen je nog verder op weg.

1. Wees selectief in waar je op reflecteert. Voorkom zo dat je gaat overanalyseren.
2. Plan momenten in je agenda om te reflecteren. Kies bijvoorbeeld voor één keer per week.
3. Schrijf je reflecties op. Zo geef je jezelf de tijd en de ruimte om goed over zaken na te denken.
4. Reflecteer ook op positieve gebeurtenissen. Grijp ook die aan om je kwaliteiten te versterken.
5. Neem de feedback van anderen altijd mee in je reflecties. Vraag hen naar concrete voorbeelden.