Is overwerken gevaarlijk? Risico’s van Overwerk.

Of overwerken gevaarlijk is? Dat ligt aan hoe je zelf in elkaar steekt en of er na afloop tijd is om uit te rusten. ‘De gouden regel van overwerken is dat je snel moet kunnen compenseren’, vertelt psychotherapeut en burn-outexpert Carien Karsten. Hoe kun je het beste omgaan met overwerk? En hoe merk je dat je teveel hebt gedaan?

Voorbeelden van overwerken

1. Veel werk, weinig tijd

Soms is de oorzaak van overwerken heel straight forward. Je hebt simpelweg te veel werk liggen voor de tijd die je ervoor krijgt. Daarom besluit je wat langer te blijven of wat eerder te komen. Dat is vaak niet leuk, maar voor je gevoel wel noodzakelijk.

2. Leuk overwerk

In andere gevallen is de lijn wat waziger. Soms is het overwerk namelijk heel leuk. ‘Ik heb cliënten in de culturele sector die vaak ’s avonds moeten werken’, vertelt Karsten. ‘Dat zijn leuke dingen, zoals een concert of presentatie. “Dat hoort erbij”, wordt dan gezegd. Maar als je de volgende middag of ochtend geen vrij krijgt, ontstaat toch een probleem.’

3. Werken als je ziek bent

Karsten ziet ook dat veel mensen weer veel te snel aan het werk gaan nadat ze ziek zijn geweest. Of zelfs als ze nog half-ziek zijn. ‘Ze hebben een keelontsteking, maar komen toch maar naar kantoor. In de coronacrisis bleven we thuis, maar inmiddels zijn we weer helemaal terug bij die hoge eisen die we aan onszelf stellen.’

Risico’s van overwerken

Wie gaat werken terwijl hij eigenlijk moet uitrusten, gaat vanzelf de gevolgen hiervan merken. Volgens Karsten kunnen in ieder geval de volgende problemen optreden:

1. Moe wakker worden

Een belangrijk signaal van je lichaam dat je overwerkt, is moe wakker worden. Je kunt nog zoveel slapen, maar de vermoeidheid blijft. ‘Daardoor ga je ook meer fouten maken’, vertelt Karsten. ‘Hoe hard je het ook probeert, je haalt de lat niet meer die je voor jezelf gelegd hebt.’

2. Controleverlies

Die vermoeidheid leidt tot een tweede risico van overwerken: gevoel van controleverlies. Het lijkt wel alsof alles uit je handen glipt. Niets gaat meer zoals je wilt. Omdat je zo moe bent, krijg je de boel niet meer op de rit.

3. Korter lontje

‘Je merkt het ook aan je stemming dat je veel overwerkt’, aldus Karsten. ‘Je krijgt een korter lontje. Dat krijg je ook terug van de mensen om je heen. Het valt hen op dat je steeds vaker kortaf reageert.’

4. Jezelf terugtrekken

Je zou naar het museum gaan met je beste vriendin, maar je bent zo moe dat je afzegt. ‘Als je niet meer op uitnodigingen ingaat, is het duidelijk dat je overwerkt’, vertelt Karsten. ‘Je laat de leuke dingen zitten omdat je het al zo zwaar hebt.’ Zonde, want juist die leuke dingen helpen je om je stressniveau te laten dalen.

5. Meer middelengebruik

Of het nou koffie, alcohol of iets zwaarders is, mensen die veel overwerken grijpen ook eerder naar verdovende middelen. ‘Het is heel begrijpelijk, want dat geeft ontspanning’, aldus Karsten. Maar op de langetermijn is dat natuurlijk geen oplossing.

Hoe ga je om met overwerken?

Soms ontkom je niet aan overwerken. In bepaalde sectoren zijn de feestmaanden bijvoorbeeld extra druk. Dan is het logisch dat er van je verwacht wordt dat je tijdelijk een tandje bijzet. ‘Sommige mensen kunnen dat ook heel goed aan’, vertelt Karsten. ‘Maar het is belangrijk dat je daarna de tijd krijgt om van de stress te herstellen.’ Maak daar dus bewust tijd voor vrij.

Krijg je die tijd en ruimte niet, dan loop je het risico dat je de hele tijd aan blijft staan. Dat is een enorm risicofactor voor een burn-out. ‘Als je het gevoel hebt dat je niet kunt ontspannen, moet je de cirkel van inspanning en ontspanning weer herstellen.’

Dat doe je door tijd te maken voor sport en beweging en regelmatig een lang weekend vrij te nemen bijvoorbeeld. ‘Je moet het ritme weer terugvinden.’

Overwerk en prestatiedruk

Er zijn ook mensen die overwerken als daar niet een directe aanleiding voor is. Ze ervaren vooral dat het nodig is om over te werken. Sommigen zeggen zelfs hun vakanties af omdat ze menen dat de werkvloer het zonder hen niet redt.

‘Dat zijn de types die last hebben van een enorme prestatiedruk’, vertelt Karsten. ‘Er is altijd een relatie tussen angst en presteren. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat ze niet goed genoeg zijn en gaan dan heel hard werken om daar niet bij stil te hoeven staan.’

Ben jij om deze reden veel aan het overwerken? Dan kan het geen kwaad om daar professionele hulp bij in te schakelen om de onderliggende problematiek aan te pakken.