Wat is een Organisatiestructuur? 9 Voorbeelden

Waarom wil je een organisatiestructuur hebben?

In een bedrijf of organisatie komen veel verschillende werkzaamheden voor. Door een organisatiestructuur op te stellen, breng je alle taken (en dus ook de verantwoordelijkheden) overzichtelijk in kaart. Taken op elkaar afstemmen wordt zo ook eenvoudiger.

Kan een organisatiestructuur bijdragen aan succes?
Een goede structuur kan een bedrijf of organisatie succes opleveren. Door de helderheid van de indeling kun je werkzaamheden immers beter coördineren en sturen. Maar de gekozen structuur moet wel goed bij je bedrijf of organisatie passen. Er bestaan dan ook meerdere organisatiestructuren.

Sterker nog, je mag jezelf ook deze vraag stellen: past de organisatiestructuur bij jou als werknemer? En welke structuur moet je hebben als je zelf een bedrijf of organisatie gaat oprichten?

9 voorbeelden van organisatiestructuren

Laten we eens kijken naar alle mogelijke organisatiestructuren. We geven ze even zo versimpeld mogelijk weer. Zo ontdek je snel hoe de structuren werken en welke voor- of nadelen daaraan gekoppeld zijn.

Kenmerken:

• Dit is de simpelste en zelfs oudste structuur.
• Dit is ook de meest hiërarchische structuur.
• De allerhoogste leidinggevende staat aan de top.
• Elke medewerker heeft één leidinggevende waaraan die verantwoording moet afleggen.
• Goed voor kleine bedrijven of voor bedrijven waarin routine of automatisering een rol speelt.

Voordelen:

• Je weet precies wie je aanspreekpunt is.
• Je verantwoordelijkheden zijn duidelijk.
• Je kunt (als manager) zelfstandig beslissingen nemen.

Nadelen:

• Klachten van ‘beneden’ worden minder goed opgepakt dan de klachten die van ‘boven’ komen.
• Als van ‘boven’ een verkeerde beslissing wordt genomen, dan sijpelt dit door naar alle lagen.
• Sommige managers kunnen hun positie misbruiken.

Kenmerken:

• Dit is een variant op de lijnorganisatie.
• De organisatie is opgedeeld in verschillende afdelingen.
• Elke afdeling heeft een specifieke taak of activiteit.
• Aan de top staat ook een stafafdeling of er staan stafafdelingen. Denk aan IT-experts, HR-personeel, juridisch adviseurs of marketingmedewerkers. Zij adviseren en ondersteunen de managers van de afdelingen.

Voordelen:

• De managers worden ontlast door de staf.
• In het bedrijf is veel kennis en expertise aanwezig.

Nadelen:

• Als de afdelingen onvoldoende met elkaar communiceren, dan kan dit tot negatieve resultaten leiden.
• De managers staan dichter bij de werknemers dan de stafafdelingen. Zij zien hoe het er dagelijks echt aan toe gaat op de werkvloer. De staf ziet dat vaak niet en dat leidt soms tot meningsverschillen.

Kenmerken:

• Specialisatie is het uitgangspunt van deze structuur.
• Elke afdeling heeft een eigen expertise (bijvoorbeeld inkoop, verkoop, productie, ontwerp).
• Een afdeling bevat verschillende specialisten, maar die vallen allemaal binnen hetzelfde vakgebied.
• Alle afdelingen volgen de beslissingen vanuit de top.

Voordelen:

• Elke afdeling kan zich concentreren op het eigen vakgebied.
• De verantwoordelijkheden zijn voor iedereen duidelijk.

Nadelen:
De kans bestaat dat afdelingen geen rekening met elkaar houden. Zo kan de afdeling Verkoop al iets verkopen, zonder dat de afdeling Productie hierop is voorbereid. Goede communicatie is hier dus heel belangrijk.

Kenmerken:

• De focus ligt hier op locatie.
• De werkzaamheden worden plaatselijk ingedeeld, bijvoorbeeld per regio.
• Het bedrijf bestaat dus uit meerdere vestigingen.
• Een supermarktketen is hier een goed voorbeeld van.

Voordelen:

• Je kunt ook lokale producten verkopen.
• Je kunt je product of dienst ook aanpassen aan de lokale behoefte.
• Je hebt korte lijntjes met de klant.
• Door het lokale aspect voel je je als medewerker meer betrokken.

Nadelen:

• Jouw vestiging kan het gevoel krijgen ‘eerst’ te komen.
• De communicatie met de top verloopt vaak moeizaam.

Kenmerken:

• Medewerkers doen hetzelfde werk op één afdeling.
• Medewerkers worden soms ook aan verschillende projectteams toegewezen.
• Als werknemer heb je dus vaak twee leidinggevenden. Namelijk de manager van je eigen afdeling en je projectleider.
• Deze structuur komt vaak voor in grote organisaties.

Voordelen:

• Managers zetten eenvoudig de juiste persoon op de juiste plek.
• Als medewerker mag je jouw vaardigheden ook inzetten op andere gebieden. Je leert ook veel van andere vakgebieden.

Nadelen:

• Als werknemer moet je naar twee bazen luisteren. Die kunnen tegenstrijdige belangen hebben en dat kan je werk bemoeilijken.
• De samenstelling van een team wisselt vaak. Als werknemer moet je dus vaak heel flexibel zijn en goed met andere medewerkers kunnen opschieten. Dit is niet altijd eenvoudig.

Kenmerken:

• De nadruk ligt hier juist niet op hiërarchie.
• De medewerkers onderhandelen met elkaar en nemen samen (strategische) beslissingen.
• Vaak gaat het uitsluitend om medewerkers met hoge kwalificaties.

Voordelen:

• Je hebt als medewerker meer mogelijkheden om initiatieven te nemen en beslissingen te maken.
• De medewerkers kennen elkaars vakgebied en zienswijze goed. Dit maakt het makkelijker om het juiste besluit te nemen.

Nadelen:

• Het duurt soms lang voor er een definitieve beslissing komt.
• Het is lastig te bepalen of te achterhalen wie ergens eindverantwoordelijk voor is.

Kenmerken:

• Elke afdeling of elk team is verantwoordelijk voor een specifiek product.
• Een afdeling of team kan uit verschillende disciplines bestaan.
• Elke afdeling of elk team heeft één leidinggevende.

Voordelen:

• De communicatie verloopt in korte lijntjes.
• Uit een gespecialiseerd team ontstaan producten van hoge kwaliteit.
• Door de hoge deskundigheid verloopt het werk efficiënt.
• Er is voldoende ruimte voor innovatie.

Nadelen:

• De medewerkers zijn beperkt inzetbaar.
• De productie is erg gericht op het product zelf in plaats van wat de markt wil.
• Deze structuur kan ook een ‘hokjesgeest’ in de hand werken. Iedereen werkt immers op zijn of haar ‘eigen eiland’.

Kenmerken:

• Dit is de organisatie van tijdelijke projecten.
• Een voorbeeld van een tijdelijk project is een evenement (een vakbeurs of een festival).
• Een projectgroep of zelfs afdeling kan zich ook tijdelijk richten op de ontwikkeling van een nieuw product.
• De medewerkers zijn voor het project tijdelijk in dienst. Het kan hier ook gaan om vrijwilligers en freelancers.

Voordelen:

• Iedereen die aan het project meewerkt, heeft hetzelfde doel.
• Het budget is vaak vooraf bepaald. Zo voorkom je dus ook financiële verrassingen.
• Als leidinggevende werk je volgens een vooraf opgesteld plan. Aan de hand van dit plan weet je precies wie je op welke werkzaamheden kunt inzetten.
• Iedereen werkt aan de hand van een (strakke) planning. Als leidinggevende weet je dus ook wanneer iets klaar moet zijn of hoort te zijn.

Nadelen:

• Timemanagement kan een uitdaging zijn voor de leidinggevende. Alles moet op precies het juiste moment geregeld worden om zaken voor de deadline af te krijgen.
• Voor een goede coördinatie is er veel ervaring nodig van de leidinggevende. Er werken namelijk vaak veel mensen mee en die hebben soms niet allemaal dezelfde kennis of ervaring.

Kenmerken:

• Elke afdeling van een bedrijf werkt als een ‘apart bedrijf’.
• De afdelingen worden daarom ook wel ‘divisies’ ‘business units’ genoemd.
• Een afdeling is gespecialiseerd rondom een product, activiteit of technologie.
• Dit heet ook wel ‘integraal management’.

Voordelen:

• Elke afdeling heeft een grote mate van zelfstandigheid.
• Omdat elke afdeling gespecialiseerd is, is de kans groot dat een activiteit of product van (hoge) kwaliteit is en dus gaat slagen.

Nadelen:

• Elke afdeling moet eigen winst maken.
• De manager van een afdeling moet ook nauw contact houden met algemene afdelingen, zoals marketing, boekhouding of HR. Hij of zij moet dus meerdere belangen in de gaten houden en dat kan een pittige taak zijn.

Hoe breng je een organisatiestructuur in kaart?

Met een organigram breng je een organisatiestructuur in kaart. Dit is een grafische weergave van de structuur van je bedrijf of je organisatie. Je ziet in één oogopslag uit welke afdelingen het bedrijf of de organisatie bestaat. Ook zie je welke functies bij die afdelingen horen. Feitelijk zie je alle lagen: van het hoogste management tot aan alle ondersteunende afdelingen of divisies.

Hoe ziet een organigram eruit?
Een organigram kan op verschillende manieren zijn ingedeeld. Je leest de gegevens van boven naar beneden (verticaal) of van links naar rechts (horizontaal). Een derde vorm kan zijn dat de hoogst leidinggevende in het midden staat, met alle afdelingen of medewerkers in cirkels om hem of haar heen. Dit noemen we een concentrisch schema.