Wat is een Prestatiebonus of Prestatietoeslag?

Kenmerken van een prestatiebonus

1. Een prestatiebonus krijg je als je goed gepresteerd hebt op je werk.
2. Een prestatiebonus krijg je meestal als je een bepaald doel gehaald hebt. Dit doel is vooraf bepaald in overleg met je werkgever.
3. Een werkgever mag een prestatiebonus op basis van individuele of collectieve prestaties toekennen. Je kunt dus als individu of als groep beloond worden.
4. Een prestatiebonus krijg je meestal in geld uitbetaald.
5. Een prestatiebonus kan soms ook in natura worden uitgekeerd. Bijvoorbeeld: Je werkgever geeft je een cadeaupakket of je mag met je team of afdeling naar een gratis etentje of andere activiteit.

Waarom biedt een werkgever een prestatiebonus aan?

Werkgevers geven werknemers een prestatiebonus om te laten zien dat ze hen waarderen. Door de bonus voel je je niet alleen gewaardeerd, maar je voelt je ook gemotiveerder om te werken en daarbij (telkens beter) te presteren. Presteer je goed, dan behaal je bepaalde doelen. En het bereiken van deze doelen helpt het bedrijf ook weer verder.

Een prestatiebonus is voor werkgevers ook een middel om nieuw talent aan te trekken en om al aanwezig talent voor langere tijd aan het bedrijf gebonden te houden. Onderzoek wijst uit dat werknemers door een dergelijke bonus ook eerder geneigd zijn om trouw te blijven aan het bedrijf waar ze werken.

Zitten er ook nadelen aan een prestatiebonus?

Aan een prestatiebonus kunnen inderdaad verschillende nadelen zitten.

1. Een prestatiebonus kan zorgen voor meer (zelf opgelegde) werkdruk. Je bent dan misschien te veel gefocust op het presteren zelf. Dit kan voor veel stress zorgen, maar ook voor een burn-out. De bonus heeft dan dus een averechts effect op je.
2. Een prestatiebonus kan ook zorgen voor een ongezonde competitie binnen het bedrijf. Werknemers gunnen elkaar misschien veel minder of zelfs niets meer.
3. Als de werkgever vooraf niet zorgt voor heel goed gespecificeerde criteria kunnen er misverstanden en zelfs conflicten ontstaan. Bonussen worden bijvoorbeeld heel willekeurig toegekend of zelfs helemaal niet verdeeld.

Het is dan ook heel belangrijk om vooraf goed met je werkgever te overleggen over de aanpak, de voorwaarden en de doelen. Meetbaarheid en objectieve beoordeling van prestaties zijn hier de sleutel!

Wat spreek je met je werkgever af over je prestatietoeslag?

In principe maak je altijd vooraf afspraken met je werkgever over je prestatiebonus, zeker als daarover (nog) niets in je cao staat. Je maakt dan samen afspraken over de volgende zaken:

1. Welk doel moet bereikt worden?
2. Wanneer moet het doel bereikt zijn? (deadline)
3. Wat moet jij als werknemer precies doen om dit doel te bereiken? Welke acties zijn hiervoor nodig en kunnen deze acties meetbaar worden gemaakt?
4. Hoe gaat je werkgever je prestaties meetbaar maken? Welke tools zijn hiervoor nodig en zijn die al beschikbaar?
5. Hoe gaat je werkgever ervoor zorgen dat je prestaties objectief worden beoordeeld?
6. Komen er tussentijdse evaluaties? Zo ja, op welke momenten?
7. Krijg je de beloning in geld of in natura? Gaat het om geld, hoeveel krijg je dan? Of wat krijg je in natura?
8. Wanneer krijg je de beloning uitgekeerd? En wanneer moet je de beloning uiterlijk hebben ontvangen?

Leg alle afspraken in detail vast

Belangrijk is dat je alle afspraken met je werkgever zwart-op-wit laat zetten. Het kan zijn dat je net in dienst treedt: de afspraken komen dan in je arbeidscontract te staan. Het is ook mogelijk om in een apart document de afspraken te noteren en te ‘bezegelen’ met handtekeningen.

Nog belangrijker is misschien wel dat alle eisen en voorwaarden over de prestatiebonus heel nauwkeurig omschreven worden. Zodanig dat er geen misverstanden over kunnen bestaan. Je wilt immers niet in een discussie belanden waarin jij vindt dat je hebt gepresteerd, terwijl je werkgever daar anders over denkt.

Hoe vaak krijg je een prestatiebonus?

Een prestatiebonus of prestatietoeslag kun je per maand, per kwartaal of per jaar krijgen. Maar dit hangt helemaal af van wat je werkgever wil en wat je met hem of haar afgesproken hebt. Zeker is dat je een bepaald doel moet hebben gehaald en het kan zijn dat je periodiek telkens weer een nieuw doel krijgt. Bij een jaarlijkse bonus is het meestal zo dat je beloning aan het einde van het jaar krijgt, in december dus.

Betaal je belasting over een prestatiebonus?

Ja, zeker als je werkgever deze bonus in geld uitkeert. De belastingdienst ziet een prestatiebonus namelijk als extra loon. Een prestatiebonus valt zelfs onder ‘bijzondere beloningen’ en voor deze groep rekent de belastingdienst speciale tarieven. Deze tarieven zijn samengebracht in de tabel ‘Tarief bijzondere beloningen’.

De belastingdienst gaat bij de berekening van je belasting van drie zaken uit. Namelijk:

• Je leeftijd (onder AOW-leeftijd of niet)
• Je bruto jaarinkomen
• Wel of geen recht op loonheffingskorting

Deze drie zaken bepalen in welke belastingschijf je valt. Bij deze belastingschijf hoort een bepaald percentage dat je aan belasting betaalt over je loon, maar dat percentage geldt ook voor je ontvangen bonus. Alvast goed om te weten: geldelijke bonussen worden altijd zwaarder belast dan reguliere (maand)lonen.

Heb je wettelijk recht op een prestatietoeslag?

Nee. Er bestaat geen wet die zegt dat je recht hebt op een prestatietoeslag. Werkgevers mogen dus zelf bepalen of ze hun werknemers (speciale) beloningen geven. In sommige cao’s is het recht op een bonus wel vastgelegd. Je doet er dus goed aan om altijd je arbeidscontract of cao te checken op bepalingen hierover.

Mijn werkgever keert mijn beloofde prestatietoeslag niet uit. Wat nu?

Het is vervelend als je werkgever besluit om je, na een laatste beoordeling, geen prestatietoeslag te geven. Het kan zijn omdat je inderdaad niet hebt gepresteerd zoals vooraf is afgesproken. In dat geval moet je je erbij neerleggen, zeker als de beoordeling gebaseerd is op duidelijke, objectieve metingen.

Sowieso moet je werkgever wel altijd motiveren waarom je de bonus niet krijgt. Maar we hebben nog twee tips:

Tip 1. Check vooraf eerst de procedure
Het kan zijn dat je bedrijf een procedure heeft opgesteld voor het indienen van klachten bij het uitkeren van de prestatiebonus. Onderzoek of dit zo is en bekijk hiervoor onder meer het bedrijfsreglement en je cao. Meestal is procedurele informatie opvraagbaar bij de HR-afdeling van je bedrijf.

Tip 2. Probeer er altijd eerst samen uit te komen
Vind je dat je wel hebt gepresteerd, maar ziet je werkgever dit anders? Bespreek dit dan eerst met elkaar. Kom je er samen echt niet uit? Leg je klacht dan voor aan je eventuele vakbond. De vakbond kan je mogelijk ook aan juridisch advies helpen. Zoek anders een onafhankelijke commissie om je klacht aan voor te leggen. In het uiterste geval moet een rechter bepalen of je recht hebt op de door jouw werkgever beloofde prestatietoeslag.